Phản ứng Khác với Đáp ứng
(Một cái nhìn từ bi về bản chất của ham muốn và sợ hãi)
Trong đời sống thường nhật, con người dễ bị cuốn vào cái vòng phản ứng – phản xạ, như những hạt bụi lạc trong cơn lốc thị phi. Một lời xúc phạm liền tạo sân. Một lời khen liền sinh kiêu. Một chút mất mát liền khiến lòng hoảng hốt. Đó là phản ứng – tức thời, vô thức, và đầy hệ lụy
Nhưng đáp ứng thì khác. Đáp ứng là một hành động tỉnh thức. Đáp ứng là có quan sát, có thấu hiểu, có độ lùi tâm trí, có ánh sáng của từ bi soi rọi lên chính mình và hoàn cảnh. Đáp ứng đến từ trí huệ. Phản ứng đến từ bản ngã
Ham muốn là một hình thức phản ứng mang tính tập khí sâu dày. Nó tạo ra cái bóng đi kèm: sợ hãi
• Vì ham muốn sống lâu nên sinh sợ chết
• Vì ham muốn chiếm hữu nên sinh sợ mất mát
• Vì ham muốn giữ mãi nên sinh đau khổ khi mọi thứ đổi thay
Cái khát khao “có thêm” luôn đi kèm với bóng tối của “mất đi”. Đây là gốc rễ của luân hồi trong tâm thức – dù thân có tịnh, tâm vẫn xoay cuồng giữa sinh – diệt – được – mất – vui – buồn
Vì thế, ham muốn sở hữu là một loại ngu si sâu kín nhất. Nó khiến con người không thấy rằng: không gì trên đời này có thể thật sự sở hữu được. Mọi thứ chỉ đang đi ngang qua mình như đám mây. Định tâm là gió lặng. Còn tham tâm là gió cuồng
Và vì con người không hiểu điều này, nên tiếp tục sở hữu, tiếp tục chiếm đoạt, tiếp tục mở rộng vòng tay với thế giới, rồi chính bàn tay ấy phóng hỏa ngược lại cõi sống của mình. Chiếm hữu sinh độc tài. Chiếm hữu sinh chiến tranh. Chiếm hữu sinh loạn lạc lòng người
Vậy làm sao để sống mà không bị ham muốn đốt cháy?
Không phải là từ bỏ hết – mà là nhìn rõ. Thấy rõ tâm ham muốn đang khởi, rồi không chạy theo nó. Cái thấy đó chính là trí tuệ. Trí tuệ đó chính là bước đầu của tự do
+ Sống mà không còn phản ứng, chỉ có đáp ứng – đó là chánh niệm
+ Làm mà không còn chiếm hữu – đó là từ bi
+ Có mà không còn bị trói – đó là giải thoát
NASON hiểu rằng mỗi tác phẩm gốm sứ không chỉ là sản phẩm – mà là một lời thì thầm về bản chất của Vô Thường. Không ai thật sự “sở hữu” một chiếc bình ngọc cả. Ta chỉ giữ nó một đoạn đường, rồi phải trả về cho đất mẹ
Vậy nên, nếu một ngày nào đó lòng ta thấy nhẹ đi giữa muôn trùng toan tính, có thể đó là lúc ta đã chuyển hóa được phản ứng thành đáp ứng, chuyển hóa ham muốn thành minh triết, và bước đầu sống giữa đời mà không còn bị đời kéo đi
Thế là an (!?)
